ఖతార్ వేదికగా జరుగుతున్న ఫిఫా ప్రపంచకప్ చుట్టూ అనేక వివాదాలు చెలరేగగా.. మానవ హక్కుల విషయంలో పేలవమైన రికార్డు ఉన్న ఖతార్ ఈ మెగా టోర్నీకి ఆతిథ్యం ఇవ్వక తప్పలేదు. ఫైనల్ కప్ వేడుక దగ్గరి నుంచి ఖతార్ ఏదో ఒక వివాదంతో వార్తల్లో నిలుస్త మొరాకో జట్టు ‘అట్లాస్ లయన్స్’ని ఎలా అభివర్ణిస్తారు…? సెమీఫైనల్‌కు చేరిన “మొదటి అరబ్” జట్టు అని, కానీ “ఫస్ట్ ఆఫ్రికన్” జట్టు అని ఎలా పిలుచుకుంటారు..? మొరాకో ఉనికి అంటే ఏమిటి? ఇది ఆఫ్రికన్ దేశమా? లేక అరబ్ దేశమా..? లేక అమాజీ దేశమా..?
ఈ సంవత్సరం ఖతార్‌లో జరిగిన ప్రపంచ కప్ చుట్టూ ఇంత వివాదాలు ఎప్పుడూ లేవు. మానవ హక్కుల విషయంలో పేలవమైన రికార్డు ఉన్న ఖతార్‌కు ఇది మెగా టోర్నమెంట్ ఆదివారం ప్రపంచ కప్‌ను స్వీకరించే ముందు ఖతార్ ఎమిర్ అర్జెంటీనా లెజెండ్ లియోనెల్ మెస్సీ భుజాలపై సాంప్రదాయ అరబ్ వస్త్రాన్ని కప్పి ఉంచడం వరకు, హోస్టింగ్ హక్కులను సాధించడం దగ్గర నుండి. వివాదాలు కొనసాగాయి.
కానీ ఒక వివాదం ఉత్తర ఆఫ్రికా వెలుపలి వ్యక్తుల నుండి పెద్దగా దృష్టిని ఆకర్షించలేదు. ఇదంతా ఒక సాధారణ ప్రశ్నతో ప్రారంభమైంది. అదేమిటంటే.. మొరాకో జట్టు ‘అట్లాస్ లయన్స్’ మీరు దానిని ఎలా వివరిస్తారు? సెమీఫైనల్‌కు చేరిన “మొదటి అరబ్” జట్టు అని, కానీ “ఫస్ట్ ఆఫ్రికన్” జట్టు అని ఎలా పిలుచుకుంటారు..? ఇది ఒక ప్రశ్నతో ప్రారంభమైంది.
ఫుట్‌బాల్ ఆటలో బలమైన జట్లు మొరాకో తాజా ప్రపంచకప్‌లో స్పెయిన్, పోర్చుగల్ వంటి జట్లను ఓడించి ప్రపంచాన్ని ఆశ్చర్యపరిచింది. చాలా మంది మొరాకన్లు తమను తాము సాంస్కృతికంగా గుర్తించుకుంటారు ఆఫ్రికన్ల కంటే అరబ్బులను ఎక్కువగా పరిగణిస్తారు.
మొరాకోలో జాత్యహంకార వైఖరులు కొనసాగుతున్నాయని అక్కడి కొందరు సహారా ఆఫ్రికన్లు ఫిర్యాదు చేశారు.కానీ, ప్రపంచకప్ టోర్నీలో స్పెయిన్‌పై గెలిచిన తర్వాత మొరాకో వింగర్ సోఫియాన్ బౌఫాల్ వ్యాఖ్యలు మొరాకో ఖండాంతర గుర్తింపుపై చర్చకు దారితీశాయి. “మాకు మద్దతు ఇచ్చిన ప్రపంచంలోని మొరాకో ప్రజలందరికీ, అరబ్ ప్రజలందరికీ, ముస్లిం ప్రజలందరికీ ధన్యవాదాలు. ఈ విజయం నీదే’ అని సోఫియన్ వ్యాఖ్యానించారు.
సోషల్ మీడియాలో దుమారం రేపిన తర్వాత, ఆఫ్రికా ఖండం వారికి మద్దతుగా నిలిచింది ఇన్‌స్టాగ్రామ్‌లో ప్రస్తావించనందుకు క్షమాపణలు చెప్పాడు. మొరాకో తన సామర్థ్యం మరియు పట్టుదలతో మొత్తం ఖండం గర్వించేలా చేసిందని నైజీరియా అధ్యక్షుడు ముహమ్మదు బుహారీ అన్నారు. ఆ తర్వాత సోఫియాన్ మరో పోస్ట్ చేశారు. “నేను కూడా ఈ విజయాన్ని మీకు అంకితం చేస్తున్నాను. ఆఫ్రికా ఖండంలోని మా సోదరులందరికీ ప్రాతినిధ్యం వహిస్తున్నందుకు మేము గర్విస్తున్నాము అని సోఫియా పోస్ట్‌లో రాసింది.
ఇది మిగిలిన ఆఫ్రికాతో సన్నిహిత సంబంధాలను ప్రోత్సహించడానికి చక్రవర్తి ప్రయత్నాలను ప్రతిబింబిస్తుంది. “ఆఫ్రికా నా ఇల్లు, నేను నా ఇంటికి తిరిగి వెళ్తున్నాను. 2017లో ఆఫ్రికన్ యూనియన్‌లో తిరిగి చేరినప్పుడు కింగ్ మహ్మద్ అన్నారు. 3వాయిస్: 30 సంవత్సరాల తర్వాత, మొరాకో 2017లో ఆఫ్రికన్ యూనియన్‌లో తిరిగి చేరింది. ఈ చర్య ముఖ్యంగా పశ్చిమ ఆఫ్రికా దేశాలతో వాణిజ్యం వృద్ధి చెందడానికి వీలు కల్పించింది.
కానీ అరబ్ లీగ్‌లో కూడా మొరాకో సభ్య దేశం. కాబట్టి మొరాకో అధికారికంగా రెండు సంస్కృతులకు చెందినది. “ఆఫ్రికన్” అనే పదం మొరాకో యొక్క భౌగోళికతను వివరిస్తే, “అరబ్” అనే పదం యొక్క ఉపయోగం దానిని చేస్తుంది. గుర్తింపు కోరుకోని చాలా మంది మొరాకన్లు పరాయీకరణ చెందారు.
మొరాకోలో బెర్బర్స్ మరియు అమాజిగ్ ప్రజల గణనీయమైన జనాభా ఉంది. బెర్బర్స్, ఈ వ్యక్తులు అమాజిగ్ అని పిలవడానికి ఇష్టపడతారు. 3.4
మొరాకో జనాభాలో దాదాపు 40 శాతం మంది ఉన్నారని అంచనా వేయబడింది, ఇది మిలియన్ కంటే ఎక్కువ. ‘తమజియాత్’ అమాజిగ్ ప్రజలు మాట్లాడే ప్రధాన భాష. మొరాకోలో అరబిక్‌తో పాటు ఇప్పుడు ఇ తమజియాత్ భాష అధికారిక భాషగా కూడా గుర్తించబడింది.
2022 FIFA ప్రపంచ కప్‌ను ఖతార్‌కు అప్పగించిన వెంటనే, అక్కడి మీడియా ఈ ఈవెంట్‌ను “విక్టరీ ఫర్ ఇస్లాం, పాన్ అరబిజం” అని పిలిచింది.
అని పిలిచారు. 2010లోనే ఇలాంటి శీర్షికలతో మీడియాలో వార్తలు వచ్చాయి. టోర్నమెంట్ పురోగమిస్తున్న కొద్దీ, ‘పాన్ అరబిజం’ మరియు ‘ఇస్లామిజం’ వంటి సంచలన పదాలు మళ్లీ తెరపైకి వచ్చాయి. అయితే మొదట, ఖతార్ మీడియా ఈ కార్యక్రమాన్ని “ఇస్లామిక్ లేదా అరబ్ అని పిలిచింది “విక్టరీ” చిత్రీకరించబడింది. అయితే, ఇది పెద్దగా గుర్తించబడలేదు.
ప్రపంచ కప్‌లో సెమీ-ఫైనల్‌కు చేరిన తొలి ఆఫ్రికన్ జట్టు మరియు తొలి పశ్చిమాసియా జట్టుగా ‘అట్లాస్ లయన్స్’ చరిత్ర దీనిని రూపొందించినప్పుడు, ఇది ముస్లిం మరియు అరబ్ దేశాల విజయంగా భావించబడింది. ఈ ప్రాంతానికి చెందిన ట్యునీషియా, సౌదీ అరేబియా, ఖతార్ జట్లు టోర్నీ ప్రారంభంలోనే వైదొలిగాయి. దీంతో పొరుగు దేశాలతో ఫుట్‌బాల్ ప్రేమికులు, మొరాకోకు మద్దతు ఇవ్వడం సహజం.
కానీ కొన్ని సమూహాలు మొరాకో విజయాన్ని చాలా పెద్దవిగా, మరింత సైద్ధాంతికంగా మరియు రాజకీయంగా చూస్తున్నాయి కాల్చేందుకు ప్రయత్నించారు. దీని ఫలితంగా, మొరాకో ఇస్లాం మరియు అరబ్ ప్రపంచానికి ప్రాతినిధ్యం వహించే గుర్తింపును కూడా పొందింది. మైదానంలో మొరాకో జట్టులోని కొందరు ఆటగాళ్ళు పాలస్తీనా జెండా పట్టుకుని సంబరాలు చేసుకోవడంతో ఈ వాదనకు మరింత బలం చేకూరింది.
ఈ రకమైన ఆలోచన చాలా మంది ఉత్తర ఆఫ్రికన్లకు కోపం తెప్పించింది. ముఖ్యంగా ఇలా ఇది సిద్ధాంతాలు మరియు దృక్కోణాలను పట్టించుకోని మొరాకన్‌లకు చాలా కోపం తెప్పించింది.
మొరాకో అధికారికంగా రెండు సంస్కృతులకు చెందుతుంది..
ఒక అసమ్మతివాద మొరాకో యూట్యూబర్, ఒక గంట నిడివి గల వీడియోలో ఆటకు రాజకీయ రంగు పులిమి, దాన్ని ప్రపంచ సాంస్కృతిక యుద్ధంగా మార్చాలని ప్రయత్నించిన వారిపై విరుచుకుపడ్డాడు.‘‘మీరు మొరాకో జట్టు డీఎన్‌ఏను విశ్లేషిస్తే, అందులో ఎక్కువ మంది ‘అమజి’లని మీకు తెలుస్తుంది. వారిలో ఎక్కువ మంది అరబిక్ మాట్లాడరు. ఒకవేళ వారు మాట్లాడినా అది ‘బ్రోకెన్ అరబిక్’ అవుతుంది.
ఎందుకంటే వారిలో ఎక్కువ మంది పశ్చిమ దేశాల్లో పెరిగారు’’ అని తన 3,85,000 మంది సబ్‌స్కైబర్లను ఉద్దేశించి రాచిడ్ మాట్లాడారు. మొరాకో జట్టులోని సగం మంది ఆటగాళ్లతో పాటు ఆ జట్టు కోచ్ కూడా యూరప్‌లో పుట్టిపెరిగారని ఆయన అన్నారు. వీరింతా మొరాకో వలసదారుల పిల్లలు అని, యూరప్‌లో ఆట నేర్చుకొని ప్రొఫెషనల్ ఫుట్‌బాలర్లుగా మారారని చెప్పారు..
మొరాకోలో భావ ప్రకటన స్వేచ్ఛ, ఇస్లాం పాత్ర అనేవి సున్నిత అంశాలు. ఇక్కడి రాజవంశం, తమను తాము మొహమ్మద్ ప్రవక్త వారసులమని భావిస్తుంది. ఇక్కడి రాజుకు ‘ద కమాండర్ ఆఫ్ ద ఫెయిత్‌పుల్’ అనే టైటిల్ ఉంటుంది. ముస్లిం పాలకుల పరంగా ఇదొక చారిత్రక టైటిల్.
‘‘మిడిల్ ఈస్ట్‌లో మొరాకో భిన్నమైనది. ఎందుకంటే ప్రాథమికంగా ఇది ఒక బెర్బర్ సమాజం. ఏడో శతాబ్దంలో అరబ్‌లు బయటి వ్యక్తులుగా ఇక్కడికి వచ్చారు. ఈరోజు మొరాకోలో అరబ్, బెర్బర్స్, ముస్లిం, యూదులు, నాస్తికులు, ఏ మతం లేనివారు, బహాయి, షియాలు, సున్నీలు ఉన్నారు. మొరాకో విజయాన్ని ‘అరబ్, ఇస్లామ్’ విజయంగా పరిగణలోకి తీసుకుంటే అది మొరాకో సమాజంలోని ఇతర వర్గాలపై దాడి అవుతుంది’’ అని ఆయన అన్నారు.
మొరాకో విజయాన్ని ఇస్లాం, పాన్ అరబిజం విజయంగా చిత్రీకరించాలని చూస్తున్న వారికి వ్యతిరేకంగా, ఇది ‘మొరాకో’ జట్టు విజయంగా ప్రచారం చేయాలంటూ సోషల్ మీడియాలో పోస్టులు వెల్లువెత్తాయి.
ఫుట్‌బాల్ క్రీడను ఒక మతమపరమైన లేదా జాతి యుద్ధంగా తీర్చిదిద్దడంలోని అసంబద్ధతను కొంతమంది విమర్శకులు ఎత్తి చూపారు. మొరాకో సాధించినది ‘ఇస్లాం’ విజయమైతే.. ఇన్నాళ్లుగా బ్రెజిల్, ఫ్రాన్స్, అర్జెంటీనా జట్లు సాధించిన విజయాన్ని ‘క్రైస్తవ మత విజయం’గా పరిగణించాలా..? అంటూ వారు ప్రశ్నిస్తున్నారు.
యూరప్‌ లోని కొన్ని ఫుట్‌బాల్ జట్లలో మిళితమైపోయిన మతపరమైన, జాతిపరమైన వైవిధ్యాన్ని ఉదాహరణగా చూపుతూ ఒక జట్టు సాధించిన విజయమనేది ఒక మత విజయంగా మారడం అసంభవమని అంటున్నారు. ఉత్తర అమెరికా, మిడిల్ ఈస్ట్ దేశాల మధ్య దశాబ్దాలుగా రగులుతున్న ‘సాంస్కృతిక యుద్ధం’పరిణామ క్రమంలో మొరాకో జట్టు గుర్తింపు వివాదం తాజాది.. 30 ఏళ్ల తర్వాత మొరాకో తిరిగి ఆఫ్రికా యూనియన్‌ లో 2017లో చేరింది.
ఈ చర్య ముఖ్యంగా పశ్చిమ ఆఫ్రికా దేశాలతో వ్యాపారం వృద్ధి చెందడానికి వీలు కల్పించింది. కానీ, అరబ్ లీగ్‌లో కూడా మొరాకో ఒక సభ్య దేశం. కాబట్టి మొరాకో అధికారికంగా రెండు సంస్కృతులకు చెందుతుంది.
